Samskara

"Watch your thoughts, they become your words.

Watch your words, they become your actions.

Watch your actions, they become your habits.

Watch your habits, they become your character.

Watch your character, it becomes your destiny."

- Lao Tse

Een samskara kun je zien als een zaadje, dat je hebt geplant, dat voort is gekomen uit een handeling, een actie, een oordeel, een reactie, wat we weer karma noemen. Alle zaadjes komen vanzelf een keer naar boven. Je kunt deze samskara’s zien als jouw persoonlijkheid. Het ligt opgeslagen op jouw harde schijf. In de yoga noemen we dat Chitta, het geheugen. Het zijn diepgewortelde vaste denkpatronen en conditioneringen. Je krijgt ze bij je geboorte mee en veranderd ze vanuit het karma dat je leeft.

Denk maar eens aan een vaste gewoonte. Je blijft steeds maar op dezelfde manier reageren op iets wat langskomt. Stel je lust geen pudding, elke keer wanneer pudding je wordt aangeboden, reageer je met een vies gezicht. Waarom? Het is geen bewuste keuze, je laat je leiden door je conditioneringen. Je ziet de pudding en voelt sensaties omhoog komen die op hun beurt weer een like of dislike geven.

Wanneer je zelf weer in controle komt, zonder oordeel, en klaar wilt zijn met deze conditioneringen, dan maak je verschil voor jezelf en ontstaat er van binnenuit een verandering. Zo kun je loslaten van je vaste denkpatronen en je conditioneringen.

Werken aan je bewustzijn

Wanneer je samskara’s vanuit de yoga aanpakt, dan kun je dat bij de wortel doen. Het is het proces dat aan een gedachte vooraf gaat. Het bevindt zich in jouw causale lichaam, het lichaam van intuïtie, van gevoel. Hiervoor is beoefening nodig om in stilte samskara’s te zien opkomen en zonder oordeel te aanschouwen, zodat je ze uiteindelijk ook weer ziet verdwijnen en oplossen. Hierin is belangrijk te zien dat je ziet dat alles in het leven ontstaat en weer vergaat. Zolang je het proces kunt observeren, zullen er geen conditioneringen, vaste denkpatronen en nieuwe reacties ontstaan.

“This level of consciousness is the place where thoughts, emotions, images, and sensations go when they recede from their actions in the Waking and Dreaming states. These formless forms, or deep habit patterns are called samskaras, which are the driving force of actions, or karma.”

- Yoga Nidra

Wanneer je samskara’s niet bij de wortel kunt observeren dan groeit het uit tot een gedachte. Er is een zaadje – het zaadje ontkiemt – het zaadje gaat zich wortelen – het zaadje komt aan de oppervlakte en opent zich – het zaadje groeit uit tot een bloem, plant of boom en geeft uiteindelijk weer nieuwe zaadjes.

Vertaald naar een dagelijkse situatie, in dit geval nog een keer naar de pudding, dan doet zich een situatie voor waarin je nog een keer een pudding aangeboden krijgt, grote kans dat dezelfde sensaties omhoog komen en je wederom weer met afkeer of een vies gezicht de pudding gadeslaat en je er van overtuigd bent dat je geen pudding lust. Het niet lusten van pudding is een conditionering van jouw wezen op het steeds maar weer op dezelfde manier reageren. Zo wordt langzaam je afkeer voor pudding gevoed en zal zeer waarschijnlijk steeds groter worden. Probeer dit proces te observeren, je reactie te veranderen en je conditionering zal langzaam verdwijnen. Of het nu een pudding is, angst voor een bepaalde situatie, maar net zo goed ook voor alles wat je wel heel leuk vindt. Het gebeurt allemaal op basis van je reacties op datgene wat je waarneemt.

In controle komen

Wil je weer zelf in controle komen dan kun je samskara’s bij de wortel aanpakken en vanuit samyama’s de samskara’s oplossen. Samyama's beoefenen is een yogaproces, waarbinnen alle lichamen met elkaar worden verbonden en je tot de essentie wordt gebracht. Je begint met concentratie op een taak (een zaadje) die je moet doen, dan kom je in meditatie, waarna je verschillende bewustzijnstoestanden doorloopt, die we in de yoga samadhi's noemen. Uiteindelijk word je één met de taak en ontstaat er versmelting. Hiermee haal je de samskara, de diepgewortelde conditionering met wortel en al eruit en karma wordt opgelost, want er volgt geen handeling meer.

Je kunt ook proberen de dingen in je leven meer bewust te doen en met aandacht. Hiermee voorkom je nieuwe reactieve patronen. Je bent je bewust van de sensatie, maar handelt er niet meer direct naar met een like of dislike. Het leven wordt zo een stuk aangenamer en lichter.